Monday, May 7, 2012

Монгол наадам

Гадаад худалдаа лекц

Арвайхээр зураг


АРВАЙХЭЭР МОРИНЫ ДОМОГ

 
"ТҮМЭН ШИНЖИТ МОНГОЛ АДУУ" ХЭМЭЭХ БҮЛЭГ ОРШИВОЙ
АЖНАЙ ХҮЛЭГ-АРВАЙХЭЭР МОРИНЫ ДОМОГ, ТҮҮХ
Монголын даян хаан Батмөнхийн отгон хүү Гэрсэнзийг Халхын эзэнд өргөмжилж, хожим түүний гуравдугаар хүү Онох Үйзэн ноён халх монголын төвийг захирсан бүлгээ. Онох Үйзэн ноёны ахмад хөвгүүн нь халхын Очирбат Түшээт хаан Автай (1534-1588) билээ. 1655 онд Халхын долоон хошууны нэг Түшээт хаанаас Сайн ноёныг салгаж наймдахь хошууг байгуулжээ. Харин Сайн ноён хан аймаг 1725 онд бие дааж Халхын дөрвөн аймгийн нэг гэгдэх болсон байна. Үүнээс өмнө 1709 онд Сайн ноёны хошуунаас Агь Үйзэн гүний хошууг тасдан ноён Цэрэндашд өгч тусгаар хошуу байгуулсан байна. Яг 1709 онд Ламын гэгээний хоёрдугаар дүрийг тодруулахтай давхцан Агь Үйзэн гүний хошууг байгуулсан давхар баяр цэнгэлийн үө (Д.Даваа 2007)-д цуутай хурдан "Арвай хээр" хэмээх морь тодрон гарч ирж аймаг, хошууны болон Даншигийн их, бага наадмуудад 20 орчим удаа түрүүлсэн гэдэг домог, түүх үнэн билээ. Төв халхын хамгийн алдартай хурдан хүлгийн домог, түүхийг Барь лам номч мэргэн гүүш Дамцагдоржоос эхлэн судлаач Б. Содном,